“WAARM SITTE”: 7. Waarmte sûnder fjoer

dinsdag 28 oktober 2025

Houtstook is uit de Steentijd…

Duizenden jaren geleden gebruikten onze voorouders al hout om hun grotten en hutten warm te stoken. De mens heeft zich altijd warm gehouden door zaken in de brand te steken. Het maken en controleren van vuur was op zich een belangrijke stap in de ontwikkeling van de menselijke beschaving. Ovens voor het bereiden van eten en het bakken van steen zijn bekend uit de Romeinse tijd. Toen later de bevolking groeide en bossen schaarser werden, zochten mensen naar alternatieven. In Nederland werd vanaf de middeleeuwen op grote schaal turf gebruikt.

Fossiele brandstoffen

In de 18e eeuw begon het tijdperk van de fossiele brandstoffen. Eerst bruinkool en daarna het betere steenkool. Dat werd de motor van de Industriële Revolutie. Niet alleen fabrieken, treinen en schepen draaiden erop, maar ook huizen werden ermee verwarmd. Wie het zich kon veroorloven, had een kolenkachel.

In de 20e eeuw maakten kolen deels plaats voor de – ook fossiele – olie. Deze was nog energierijker en gemakkelijker om te gebruiken. Vooral in de jaren ’50 en ’60 schakelden veel huishoudens over op oliekachels. Kort daarna, in de jaren ’60 ging Nederland massaal verwarmen met aardgas. Geen gesleep meer met kolen of turf, of stank van olie.

Al die tijd bleef één ding het zelfde: de warmte kwam van vuur, van het verbranden van hout, turf, kolen, olie of gas. Altijd gepaard gaande met hoge temperaturen, rook, roet, kwalijke gassen en de uitstoot van CO₂.

Zonder vuur

Nu, in de 21-e eeuw, kunnen we voor het eerst onze huizen zonder vuur (of gloei) verwarmen. Met infrarood panelen bijvoorbeeld. Of – met veel beter rendement – met een warmtepomp. Natuurlijk maakt het nog wel uit hoe de voor die dingen nodige elektriciteit wordt gemaakt. Als dit in een kolencentrale gebeurt, komt er toch nog vuur aan te pas. Maar de verbranding is daar wel optimaal, evenals die van eventueel mee-gestookte biomassa (hout). Beter is het om die elektriciteit zo veel mogelijk duurzaam op te wekken. Op het eigen dak, of elders met windmolens, zonneweides, etc..

Een huis zonder vuur was eeuwenlang ondenkbaar. We stappen nu uit het tijdperk van rook en verbranding en beginnen aan het tijdperk van warmte zonder vuur.