“WAARM SITTE”: 5 – De warmtepomp

woensdag 9 april 2025

In 1982, direct na mijn afstuderen in de Technische Natuurkunde , schreef ik een boekje in het kader van de zogenaamde Brede Maatschappelijke Discussie Kernenergie, met de titel “Wat zegt Energie er Zelf van?”. Het doel was om de lezer gevoel bij te brengen voor de mogelijkheden, uitdagingen en keuzes op het gebied van de energievoorziening. Nu, 43 jaar later, blijkt de inhoud van dat boekje nog steeds verbazingwekkend actueel. De energievraagstukken, de noodzaak van verduurzaming, en de balans tussen productie en consumptie blijven ons bezighouden.

Er is echter één punt dat, door de technologische ontwikkelingen in de afgelopen tientallen jaren, inmiddels behoorlijk achterhaald lijkt. Mijn kinderen noemen het “De Wet van Kuiper”: “Gebruik geen elektrische energie voor de verwarming”. In die tijd een logische en begrijpelijke stelling. Elektriciteit werd immers uit fossiele brandstoffen gemaakt, en daarbij wordt meer dan de helft weggegooid als afvalwarmte. Elektriciteit zelf is vervolgens een hoogwaardige energievorm, waar je van alles mee kunt doen. Alles beter dus, dan juist die energie in een elektrische kachel te verdoen tot laagwaardige warmte voor de verwarming van je huis!

Toch is de situatie anno 2025 heel anders. Twee ontwikkelingen hebben de wet van Kuiper letterlijk op de helling gezet:

1. De Warmtepomp

Wat is er veranderd? De introductie van de warmtepomp heeft de manier waarop we warmte kunnen opwekken radicaal veranderd. Een warmtepomp gebruikt inderdaad elektriciteit, maar niet op de manier die we vroeger kennen. Het is geen elektrische kachel die de lucht opwarmt door simpelweg elektriciteit om te zetten in warmte. Nee, de warmtepomp werkt veel efficiënter door warmte aan de omgeving (lucht, water of bodem) te onttrekken en die naar binnen te brengen. Dit proces maakt het mogelijk om vier keer zoveel warmte te produceren als de hoeveelheid elektriciteit die erin gaat. De “wet van Kuiper” gaat onderuit!

2. Duurzame Energie

De tweede belangrijke ontwikkeling die deze wet heeft ondermijnd, is de sterke opkomst van duurzame energieproductie, vooral via zonne- en windenergie. Waar de elektriciteit vroeger grotendeels afkomstig was uit fossiele brandstoffen, komt er tegenwoordig steeds meer energie uit duurzame bronnen. En ja, die energie komt er in de vorm van elektriciteit. Dus in plaats van op fossiele brandstoffen te rekenen om je huis te verwarmen, kun je tegenwoordig elektriciteit gebruiken die bijna geen CO2-uitstoot meer veroorzaakt. Het is een win-winsituatie voor zowel het milieu als je portemonnee.

De Psychologie

Het interessante is dat, hoewel de voordelen van de warmtepomp en duurzame energie voor zich spreken, veel mensen het nog steeds moeilijk vinden om deze technologie te omarmen. Wel fietsen we graag een stukje extra voor 10% korting op de boodschappen, maar het idee om een apparaat te kopen dat 300% korting geeft op je verwarmingsenergie roept nog vaak twijfel op. Het is een paradox die typisch menselijk is: we zijn geneigd kleine kortingen te omarmen, maar grotere besparingen schrikken ons soms af, vooral als ze gepaard gaan met nieuwe technologie, onbekendheid, maar natuurlijk ook met een investering.

Maar de werkelijkheid is duidelijk: met een warmtepomp in combinatie met duurzame elektriciteit, kun je je energieverbruik drastisch verminderen en verduurzamen en je energiekosten verlagen. De technologie is er, en het is efficiënter dan ooit. De wet van Kuiper is niet meer van deze tijd.

De Praktijk

Tijdens de publicatie van deze reeks columns in de Stienser is er bij ons thuis een warmtepomp geïnstalleerd. 

Zie de bijgaande foto. Ik ben enthousiast – ook over de combinatie met een kleine thuisaccu – waardoor veel eigen zonnestroom gebruikt kan worden in huis.

Verslag van mijn ervaringen doe ik in een reeks vervolg columns op deze website. Nu al zijn daar de ervaringen opgenomen van 12 andere Stiensers die een warmtepomp gebruiken. Volg de volgende LINK: https://stienzer-ek.nl/project/warmte/