“WAARM SITTE”: 1. Ode aan het gordijn

maandag 17 februari 2025

Lezers die vroeger nog hebben meegemaakt, die weten dat gordijnen toen belangrijk waren om het in een huis wat behaaglijk te houden. Sinds we in Nederland met goedkoop gas zijn verwend, zijn we met onze radiatoren van onder de vensters tegen de klippen en ramen op gaan stoken. De Nederlandse woning bood tot laat in de avond in- en doorkijk. En we dachten dat dat onze open- en gezelligheid was, maar het was goedkoop gas. Bewoners die niet van inkijk maar wel van een strak interieur hielden deden de gordijnen dicht. Maar die moesten dan wel over de “lelijke” radiatoren heen hangen, zodat er in ieder geval nog wel veel warmte door de nog slechte beglazing naar buiten ging. Het gas was immers te geef. Maar een radiator is onze vriend, beste lezer, Ik kom daar in een volgende column nog op terug!

Nu we het gas qua prijs wat meer op waarde moeten gaan schatten, wordt het tijd voor een moderne ode aan het gordijn. Het comfort in een vertrek wordt met name ook bepaald door de temperatuur van de wandvlakken. De temperatuur van de lucht doet er minder toe. Isolatie helpt om warmere wanden te krijgen, hoe er verder ook verwarmd wordt. Vloer-(en/of wand-)verwarming zorgen uit zich zelf voor grote warme vlakken. Dat dat de ideale wijze van warmteafgifte is, las ik al in 1969 in mijn bouwfysica boek:  Koele lucht, warme wanden en geen allergenen en stof door heet opgewarmde lucht.

Een ruit heeft de slechtste isolatiewaarde in de gevel (zeker in oude woningen met matige beglazing) en vormt dan ook een koud gat in je gevoelsomgeving. Een koud vlak straalt koude uit zeggen en voelen we dan. Maar “koude-straling” bestaat niet echt. Een koud vlak geeft minder warmtestraling af dan een warm vlak. En ons lichaam raakt daar per saldo meer warmte aan kwijt – via uitstraling van onze huid. Alle vlakken om ons heen op 20 graden; dat vinden we comfortabel. Een koud vlak (raam) kan deels worden gecompenseerd door een warm vlak (radiator), maar hoe gelijkmatiger hoe beter.

Een gordijn helpt! En het hoeft daarvoor niet eens dik te zijn! Een dun gordijn neemt snel de temperatuur van de lucht in de kamer over en de “koude-straling” (laten we het maar even zo blijven noemen – want het voelt wel zo) verdwijnt voor een groot deel. Een dikker gordijn mag ook natuurlijk. Dat vermindert de warmtestroom door de stof naar het glas en verbetert dus de isolatie van de raamopening. Het wordt dan des te warmer aan de binnenkant. Dat een dun gordijn of lamellenscherm al helpt is goed te zien op de warmtebeelden die ik bij de mensen thuis mag maken. Zie ook de meting hieronder: rechts 12 graden op het kozijn (het glas is nog kouder) en links 20 graden meteen op een dun gordijn. Met een beetje oefening vóel je dit soort effecten ook heel goed.

Maar dan die gordijnen tot op de grond voor de radiatoren langs… Toegegeven: de gordijnen worden lekker warm en de “koude-straling” is definitief weg! Maar de warmtelek naar buiten neemt toe met het temperatuurverschil over het glas heen. De ramen isoleren hoe dan ook relatief slecht, en je stookt dan via de ramen voor de lieveheersbeestjes. Tot je wakker wordt met een hoge gasrekening op de mat! Dan weet je wat je moet doen: Isoleren, HR++ of triple glas en… sowieso gordijnen: tot op een vensterbank die ruim genoeg boven je radiatoren zit.

De volgende keer: “De radiator je vriend”.